Ողջունում ենք Ձեզ «Հայաստանի Հանրապետության դատավորների միություն» հասարակական կազմակերպության պաշտոնական ինտերնետային կայքէջում:
ՀՀ դատավորների միությունն իր ավելի քան 20-ամյա գործունեության ընթացքում միշտ կարևորել է թափանցիկ ու մատչելի գործելաոճը, որը նպատակաուղղված է դատարան-հասարակություն փոխադարձ կապի ամրապնդմանը: Անկասկած, մեր առաքելությանը հարիր ձեռնարկելու ենք առավելագույնը, որպեսզի մեր երկրում բացառիկ գործառույթ, այն է՝ արդարադատություն իրականացնող դատավորի գործունեությունն առավել մատչելի ու հասկանալի լինի քաղաքացիների համար՝ նպաստելով հասարակության մեջ դատական համակարգի հանդեպ վստահության մթնոլորտի ձևավորմանը:
ՀՀ դատավորների միության պաշտոնական կայքի թարմացման հիմնական նպատակը նորովի մոտեցումներով ու ժամանակակից տեխնիկական լուծումներով հագեցված եղանակներով միության, առանձին անդամների աշխատանքային գործունեության մասնագիտական, ստեղծագործական և հասարակական երանգների ամբողջական լուսաբանումն է, ինչպես նաև դատաիրավական համակարգի համաշխարհային ու տարածաշրջանային արդի մարտահրավերների, այդ գործընթացների զարգացման միտումների ներկայացումը, որը հնարավորություն կտա իրական պատկերացում կազմել Հայաստանի Հանրապետությունում արդարադատության իրականացման վիճակի ու դրա մատչելիության ապահովվածության վերաբերյալ:
Լիահույս ենք`կայքում կգտնեք օգտակար տեղեկություններ ոչ միայն Ձեզ հուզող հարցերի, այլ նաև դատավորի աշխատանքի հետաքրքրաշարժ անցուդարձի վերաբերյալ:
Մաղթում ենք արդյունավետ փոխհամագործակցություն:
2021 թվականի փետրվարի 5-ին կայացավ Դատավորների եվրոպական միության (այսուհետ նաև՝ Միություն) առցանց հանդիպումը, որի օրակարգում ընդգրկված էին Միության գործունեությանն ուղղված հարցեր, օրենքի գերակայության ճգնաժամի, անդամ պետություններում տիրող իրավիճակի, ինչպես նաև Դատավորների միջազգային միության հետ հարաբերությունների ու տարբեր մարմինների ընտրության հարցերը: Հանդիպմանը մասնակցում էին նաև ՀՀ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավորներ Լիզա Գրիգորյանն ու Ջոն Հայրապետյանը:
Բացման խոսքով հանդես եկավ Միության նախագահը` ներկայացնելով, որ մի շարք եվրոպական երկրներում դատավորները և դատական համակարգը ճնշումների և հետապնդումների են ենթարկվում, որոնք հաջորդում են քաղաքական փոփոխություններին: Միության մեկ այլ մասնակցի կողմից ներկայացվեցին ֆինանսական գործունեության հարցեր, ինչպես նաև ներկայացվեց Թուրքիայում դատավորների նկատմամբ կիրառվող ճնշումները, ընդգծվեց, որ շատ դատավորներ ընդդիմանում և պայքարում են այդ ճնշումների դեմ: Միության անդամ պետությունների ներկայացուցիչները ներկայացրեցին նաև իրենց երկրներում տիրող իրավիճակը:
Լեհաստանի ներկայացուցիչը նշեց, որ Լեհաստանում տեղի ունեցած քաղաքական փոփոխություններից հետո սկիզբ են առել դատավորների նկատմամբ ճնշումները, քրեական գործեր են հարուցվել և այլն: Նշեց նաև, որ Լեհաստանի բազմաթիվ դատավորներ դիմումներ են ներկայացրել Եվրոպական դատարան, որոնք արդեն կոմունիկացվում են: Նշված գործերը վերաբերում են գործադիր իշխանության կողմից դատարանների և դատավորների անկախության սահմանափակման դեպքերին: Ընդ որում խոսքը գնում է թե΄ ստորադաս ատյանի դատավորների, և թե΄ բարձրագույն դատական ատյանների դատավորների մասին: Տե΄ս հետևյալ գանգատները. Tuleya v. Poland, (no. 21181/19). See also previous press releases concerning issues related to the judiciary in Poland in the cases Grzęda v. Poland (no. 43572/18), Xero Flor w Polsce sp. z o.o. v. Poland (no.4907/18), Broda v. Poland and Bojara v. Poland (nos. 26691/18 and 27367/18), Żurek v. Poland (no. 39650/18), Sobczyńska and Others v. Poland (nos. 62765/14, 62769/14, 62772/14 and 11708/18) and Reczkowicz and two Others v. Poland (nos. 43447/19, 49868/19 and 57511/19)
Այս համատեքստում առանձնակի ընդգծվեց Լեհաստանի դատավորների միության` ''Iustitia'', դերակատարումը դատարանների և դատավորների անկախության համար պայքարելու գործընթացում:
Ռումինիայի ներկայացուցիչը հայտնեց, որ նախկինում կատարված օրենսդրական փոփոխությունների համաձայն 2018 թվականից Արդարադատության նախարարը զրկվել է դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթներ հարուցելու իրավասությունից, սակայն այդ լիազորությունը կրկին վերականգնվել է՝ նպատակ ունենալով ուժեղացնել դատավորների նկատմամբ գործադիր իշխանության կողմից կիրառվող ճնշումները:
Այդ ճնշումներն իրականացվում են նաև Հակակոռուպցիոն հանձնաժողովների կողմից, որոնք հարուցում են վարույթներ և երկար տարիներ դրանք քննվում են, օրինակ, Վերաքննիչ դատարանի մի դատավորի նկատմամբ հարուցված վարույթը տևել է 12 տարի: Ընդ որում` այդ վարույթի ընթացքում դատավորները գտնվում են համակողմանի հսկողության տակ, որի հետևանքով էականորեն սահմանափակվում է նրանց անկախությունը: Միության ներկայացուցիչները դատական իշխանության անկախության համար տարվող պայքարում իրենց պատրաստակամությունը հայտնեցին աջակցելու Ռումիանիայի դատավորներին:
Ֆրանսիայի ներկայացուցիչը, կրկին ընդգծելով դատավորների նկատմամբ գործադրվող ճնշումները, որպես օրինակ ներկայացրեց Արդարադատության նախարարի կողմից երկու դատավորների նկատմամբ հարուցած կարգապահական վարույթները:
Միության նախագահը հայտնեց, որ Լեհաստանի դատավորների միությունը (''Iustitia'') առաջադրվել է խաղաղության համար նոբելյան մրցանակի: Նորվեգիայի խորհրդարանի անդամ Ժետե Քրիստենսենը համընդհանուր խաղաղության պահպանման համար օրենքի գերակայության կարևորությամբ հիմնավորել է նշված առաջադրումը: Նշված առաջադրումը պաշտպանվել է նաև Գերմանիայի դատավորների միության, Դատավորների միջազգային միության նախագահության և Դատավորների եվրոպական միության կողմից:
Այնուհետև Միության զեկուցողներն անդրադարձան ԵԴԽԽ թիվ 23 կարծիքին, որն ընդգծում էր դատավորների միությունների դերը դատավորների անկախության ապահովման հարցում: Հարկ է նշել, որ, հաշվի առնելով վերոնշյալ կարծիքի կարևորությունը և այն հանգամանքը, որ այն համապարփակ ձևով շոշափում է դատավորների միությունների դերն ու նշանակությունը` ՀՀ դատավորների միությունը ձեռնամուխ է եղել կարծիքի ոչ պաշտոնական թարգմանությանն ու հրապարակմանը:
Քննարկվեցին նաև Միության տարբեր մարմիններում ընտրությունների կազմակերպման հետ կապված հարցեր: Նշվեց նաև, որ կորոնավիրուսի համաճարակով պայմանավորված` 2021 թվականի բոլոր հանդիպումներն ամենայն հավանականությամբ կանցկացվեն առցանց եղանակով, այդ թվում՝ Դատավորների եվրոպական միության նախագահի ընտրությունները:
Առցանց հանդիպման մասնակից ՀՀ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Ջոն Հայրապետյանն առաջարկ է ներկայացրել ՀՀ դատավորների միության խորհրդում քննարկել աշխատանքային խումբ ստեղծելու հարցը, որը համապարփակ զեկույց կներկայացնի Հայաստանում դատարանների և դատավորների անկախության մարտահրավերների վերաբերյալ:
Սույն թվականի փետրվարի 9-ին ՀՀ ազգային ժողովում տեղի ունեցած փակ և գաղտնի քվեարկությամբ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի նախագահ է ընտրվել Լիլիթ Թադևոսյանը: Քվեարկությանը մասնակցած 103 պատգամավորներից Լիլիթ Թադևոսյանի թեկնածության օգտին «կողմ» է քվեարկել 102 պատգամավոր, «դեմ»՝ 1:
ՀՀ դատավորների միությունը շնորհավորում է տիկին Թադևոսյանին` մաղթելով անսպառ եռանդ և մասնագիտական արդյունավետ գործունեություն:
Տեղեկացնում ենք, որ «Դատական իշխանություն» գիտամեթոդական ամսագիրը ՀՀ բարձրագույն որակավորման կոմիտեի (ԲՈԿ) 2021 թվականի փետրվարի 5-ի թիվ 56 Ա հրամանով վերստին ընդգրկվել է ՀՀ ԲՈԿ-ի ատենախոսությունների հիմնական արդյունքների և դրույթների հրատարակման համար ընդունելի պարբերական գիտական հրատարակությունների ցուցակում (հղումը` https://bok.am/node/13385 ):
Տեղեկացնում ենք, որ այսուհետ ՀՀ դատավորների միության պաշտոնական կայքում պարբերաբար կզետեղվեն Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի նախադեպային որոշումների ամփոփագրերի հայերեն տեքստերը, որոնց ընտրությունը պայմանավորված է ՀՀ իրավական համակարգի համար դրանց ունեցած կարևորությամբ և նպատակ ունի աջակցելու ՀՀ դատավորների կողմից դատական ակտերի կայացմանը:
Միևնույն ժամանակ տեղեկացվում է, որ ամփոփագրերի հայերեն թարգմանությունն իրականացվում է բացառապես ՀՀ դատավորների միության նախաձեռնությամբ ու ջանքերով և չի հանդիսանում պաշտոնական թարգմանություն:
Ստորև ներկայացվում է Դենիսովն ընդդեմ Ուկրաինայի [GC]-76639/11 25.9.2018 [GC] վճռի ամփոփագրի հայերեն տեքստը:
Թիվ ՇԴ/0024/16/17 քաղաքացիական գործով 2019 թվականի հոկտեմբերի 01-ին կայացրած որոշմամբ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատն իրավական դիրքորոշում է արտահայտել այն հարցի շուրջ, թե արդյո՞ք օտարերկրյա պետության դատական ակտը, «Քաղաքացիական, ընտանեկան և քրեական գործերով իրավական օգնության և իրավական հարաբերությունների մասին» 22.01.1993 թվականի Մինսկի կոնվենցիայի դրույթներին համապատասխան, կարող է ճանաչվել և թույլատրվել կատարման, եթե այն կայացվել է ՀՀ տարածքում գտնվող անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքի կամ գույքային այլ իրավունքների վերաբերյալ հայցերով:
Վկայակոչված որոշմամբ ՀՀ վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ օտարերկրյա պետության դատական ակտը ճանաչելիս և կատարման թույլատրելիս անհրաժեշտ է հաշվի առնել ինչպես ՀՀ ներպետական օրենսդրության, այնպես էլ միջազգային պայմանագրերի պահանջները:
Վճռաբեկ դատարանը անդրադարձել է Մինսկի կոնվենցիայի կարգավորումներին, քանի որ Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև քաղաքացիական գործերով իրավական օգնության հետ կապված հարաբերություններում գործում է այդ կոնվենցիան:
Վճռաբեկ դատարանը գտել է, որ, ի թիվս օտարերկրյա պետության դատական ակտի ճանաչումը և հարկադիր կատարումը մերժելու այլ հիմքերի, Մինսկի կոնվենցիայի 55-րդ հոդվածի «դ» կետով նախատեսված է, որ օտարերկրյա պետության դատական ակտի ճանաչումը և հարկադիր կատարման թույլտվությունը կարող է մերժվել, եթե գործը պատկանում է այն պետության մարմնի բացառիկ իրավասությանը, որի տարածքում պետք է ճանաչվի և կատարվի համապատասխան դատական ակտը:
Վերոգրյալի հիման վրա նկատի ունենալով, որ Մինսկի կոնվենցիայի 20-րդ հոդվածի հիմքով անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքի և գույքային այլ իրավունքների վերաբերյալ հայցերը տվյալ գույքի գտնվելու վայրի դատարանների բացառիկ ընդդատությանն են պատկանում, Վճռաբեկ դատարանը փաստել է, որ եթե օտարերկրյա պետության դատական ակտը կայացվել է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գտնվող անշարժ գույքի նկատմամբ գույքային իրավունքների վերաբերյալ, ապա տվյալ դատական ակտի ճանաչումը և հարկադիր կատարումը ենթակա է մերժման:
Թիվ ԼԴ4/0022/04/18 սնանկության գործով 2019 թվականի դեկտեմբերի 26-ին կայացրած որոշմամբ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատն իրավական դիրքորոշում է արտահայտել այն հարցերի վերաբերյալ, թե արդյո՞ք կամավոր սնանկության վարույթում պարտատեր-վարկային կազմակերպության կողմից տրված հաճախորդի պարտավորությունների վերաբերյալ տեղեկանքը կարող է բավարար գնահատվել պարտավորության բնույթը պարզելու համար, և թե արդյո՞ք դատական տեղեկատվական համակարգից արտատպված վճռի օրինակը կարող է որակվել պարտավորության առկայությունը և դրա չափը հիմնավորող թույլատրելի ապացույց:
Վկայակոչված որոշմամբ ՀՀ վճռաբեկ դատարանը, անդրադառնալով վերոնշյալ առաջին հարցադրմանը, մասնավորապես, նշել է, որ կամավոր սնանկության դիմումին կից ներկայացված` պարտատիրոջ կողմից տրված տեղեկանքը, որը պարունակում է պարտավորության ծագման հիմքի վերաբերյալ համապատասխան տեղեկություններ, և որով բացահայտվում է պարտավորության բնույթը, ևս կարող է բավարար ապացույց գնահատվել: ՀՀ վճռաբեկ դատարանի գնահատմամբ սնանկության վարույթի այս փուլում օրենսդիրը կարևորել է միայն պարտավորության բնույթի և չափի բացահայտումը, ինչը պայմանավորված է սնանկության վարույթի հետագա փուլերի, մասնավորապես՝ պարտատերերի կողմից պահանջների ներկայացման փուլի առանձնահատկություններով: Պահանջի հիմքում ընկած փաստական հանգամանքները հիմնավորելու առավել խիստ ապացուցողական շեմ օրենսդիրը սահմանել է այս փուլում՝ պահանջատիրոջ վրա դնելով իր պահանջը հիմնավորող փաստաթղթերը ներկայացնելու ապացուցման բեռը:
Վերոգրյալի հիման վրա ՀՀ վճռաբեկ դատարանը գտել է, որ կամավոր սնանկության վարույթում պարտատիրոջ կողմից տրված տեղեկանքը, որը պարունակում է նաև պարտավորության հիմքի վերաբերյալ համապատասխան տեղեկություններ, բավարար է պարտավորությունների բնույթը պարզված համարելու համար:
Անդրադառնալով երկրորդ հարցադրմանը՝ ՀՀ վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ դատարանը, վճիռը դատական իշխանության պաշտոնական կայքում հրապարակելով, այն հասանելի է դարձնում ինչպես դատավարության մասնակիցներին, այնպես էլ ցանկացած այլ անձի` այդ թվում այլ դատարաններին: Այսինքն` դատարանն ունի իրական հնարավորություն վճիռը նույնականացնող համապատասխան բավարար տեղեկությունների (մասնավորապես, վկայակոչվող դատական ակտն ընդունած մարմնի անվանումը, դատական ակտի անվանումը, ընդունման ամսաթիվը, գործի համարը) առկայության դեպքում ստուգել վճռի բովանդակությունը և օրինական ուժի մեջ մտնելու հանգամանքը: Հետևաբար ՀՀ վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ այն դեպքում, երբ կամավոր սնանկության վարույթում որպես պարտավորության առկայությունը հիմնավորող ապացույց դիմումին կից ներկայացվում է դատական տեղեկատվական համակարգից արտատպված վճռի օրինակը, դատարանը` դրա արժանահավատությունը գնահատելիս զրկված չէ ՀՀ դատական օրենսգրքի 18-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված դատական իշխանության պաշտոնական կայքից օգտվելու և դրա միջոցով վճռի իսկությունը ստուգելու հնարավորությունից: